Filosofeer eens wat?
vrijdag 2 maart 2007Van een laatste opleving van een ster uit de jaren tachtig over naar een enkele jaren geleden overleden Franse filosoof.
‘L’amour of La mort?’ vraagt Derrida aan de Amerikaanse documentairemaakster. De spraakverwarring is tekenend voor de hele documentaire. Een interviewster die een beeld probeert neer te zetten van ‘de man achter de filosoof’. Met niet bijster intelligente vragen probeert ze de filosoof uit zijn tent te lokken. ‘Vertel eens iets over de liefde.’ Derrida weigert. ‘Ik kan helemaal niets in zijn algemeenheid over liefde vertellen. Dan moet je me echt een concretere vraag stellen.’ Ze doet een lafhartige poging: ‘Alle filosofen zijn toch geinspireerd door dat thema, hoe denk jij daarover?’ Derrida blijft vriendelijk en tegen zijn zin in begint hij toch een soort verhandeling over ‘de liefde’. Houd je van iemand als persoon, of houd je van de eigenschappen van diegene? Als de liefde voorbij is zijn het ineens de eigenschappen die tegenstaan.
Dan komt ze met een andere vraag op de proppen: ‘Welke filosoof zou je als moeder willen hebben?’ Derrida barst in lachen uit. Filosofen zijn mannen. Als hij dan toch moest kiezen, dan maar iemand uit zijn eigen familie om zijn denkbeelden over het deconstructivisme door te geven.
En dan staan we in zijn bibliotheek. De boekenkasten reiken tot aan het plafond. ‘Heb je al deze boeken gelezen?’ Nu kreunt ons publiek. Net als Derrida, die het iets subtieler aanpakt. ‘Neehoor’, hij pakt de eerste twee boeken die hij ziet. ‘Deze heb ik ooit gekregen maar ik weet allang niet meer van wie en ik heb ze nooit gelezen. Ik denk dat ik maar drie of vier boeken gelezen heb. Maar die heb ik dan wel heel goed gelezen.’
Het schaamrood zou de interviewster op de wangen moeten stijgen door zo’n antwoord. Dat dit niet gebeurt, weten we omdat de scene in de documentaire zit en er niet uit geknipt is. Want beeldmateriaal genoeg na weken filmen. In tergende voice overs probeert ze haar verhaal over de filosoof neer te zetten. Echte beelden worden afgewisseld met in elkaar overlopende beelden, in slow motion, getransformeerd tot levend behang. ‘Wat voor film ga je nou maken?’ vraagt Derrida.
Maar hij weet heel goed wat de mensen willen zien. ‘Wat zou jij nou van filosofen als Kant, Hegel of Heidegger willen weten?’ vraagt de interviewster. Derrida denkt na, neemt zijn filosofenpose in. Zegt dan: ‘Ik zou wat willen weten over hun seksleven. Daar hoor je nooit iets over. Waarom hebben ze ervoor gekozen zich als a-seksueel neer te zetten? Daar ben ik nou benieuwd naar’.
De documentairemaakster hoopt op onthullingen. Zal hier dan eindelijk het door haar zo verlangde verhaal verteld gaan worden? Derrida, een groot filosoof maar o zo gewoon want ook hij…
Maar nee. ‘Ja, dat zou je ook aan mij kunnen vragen. Maar ik zeg niet dat ik daar antwoord op geef.’
2 maart 2007, 12:57 uur
Hè wat een cliché om zo’n meisje als een dom schaap neer te zetten. Ik vind dat ze hem goed begrepen heeft, met haar deconstructieve wijze van interviewen. ;-)
9 maart 2007, 15:29 uur
Het valt mij op dat hier slechts één reactie op is gekomen, terwijl het mij steeds niet loslaat. Op zijn minst zijn hier twee personen die elkaar op deconstructieve wijze proberen te benaderen. Het meisje dat wil scoren en de filosoof die zich niet laat uitlokken en haar zelfs de wind uit de zeilen neemt.
En verder dacht ik eerst dat de twee laatste regels over Merlijn herself gingen. En dat zij hier haar gewaardeerde mening gaf. Ik was het met haar eens. Dit thema ligt binnen de besloten rust van intimiteit zelf. En als het daar niet ‘voegt’ of ‘frictie veroorzaakt’, dan is de plaats de spreekkamer van de dokter of de psycholoog, een (populair) wetenschappelijke publikatie of misschien ook de (autobiografische) roman van de schrijver of een essay van een filosoof, maar nooit het interview. Gek?